Γράφει ο Νίκος Γιαννής,υποψήφιος πολιτευτής Αττικής της Νέας Δημοκρατίας.
Στην ελληνική έννομη τάξη ο έλεγχος της συνταγματικότητας ενός νόμου είναι διάχυτος και παρεμπίπτων. Αυτό σημαίνει ότι σε αυτόν μπορεί να προβεί οποιοδήποτε δικαστήριο με αφορμή την εξέταση μιας υπόθεσης που έχει οδηγηθεί στη δικαιοσύνη και ο προσφεύγων επικαλείται την αντισυνταγματικότητα ενός νόμου ή ακόμη και ο ίδιος ο δικαστής όταν διαπιστώνει κάτι τέτοιο.
Έτσι το Ε΄ Tμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας, έκρινε τελικώς με την πρόσφατη σημαντική απόφαση 391/2008 ότι ο νόμος με τον οποίο εκδόθηκαν οι ειδικοί όροι δόμησης και άλλες άδειες για την κατασκευή του The Mall στο Μαρούσι είναι αντισυνταγματικός για δύο λόγους: α) καθότι ο νόμος περιόρισε το δικαίωμα του πολίτη να ζητήσει δικαστική προστασία, β) επειδή με την πρακτική αυτή δεν εξασφαλίζεται η απαιτούμενη συμμετοχή του κοινού σε αποφάσεις για έργα με σημαντικές συνέπειες, κάτι που είναι αντίθετο τόσο με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, όσο και με τη Συνθήκη του Ααρχους που έχει πλέον κυρωθεί από τη Βουλή των Ελλήνων.
Η μεγάλη σημασία της υπόθεσης οδήγησε στην παραπομπή της στην Ολομέλεια του ανωτάτου διοικητικού δικαστηρίου, η οποία έχει προσδιοριστεί για τις 8 Μαΐου 2009. Αν η Ολομέλεια του ΣτΕ επιβεβαιώσει αυτήν την αντισυνταγματικότητα που έκρινε το Ε’ Τμήμα του, τότε αποδυναμώνεται εάν δεν εξαλείφεται πλήρως η δυνατότητα της Βουλής να παρακάμπτει με την ψήφιση ενός νόμου τον δικαστικό έλεγχο στα θέματα περιβάλλοντος.
Αντιστοίχως, με αφορμή το νέο εμπορικό κέντρο στον Βοτανικό, τίθεται σε αμφισβήτηση η δυνατότητα των πολιτών να καταφεύγουν στη δικαιοσύνη για θέματα περιβάλλοντος και ειδικώς στο Συμβούλιο της Επικρατείας και πιο συγκεκριμένα η αρμοδιότητα αυτού να αναστέλλει προσωρινά την πορεία εργασιών ή την ισχύ αποφάσεων μέχρι την οριστική εκδίκαση των αντιστοίχων υποθέσεων. Εννέα μεγάλες περιβαλλοντικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις επισημαίνουν με αφορμή το θέμα αυτό, πως η λειτουργία του ΣτΕ αποτελεί ουσιαστικό και αναντικατάστατο μέσο των πολιτών για τον έλεγχο ιδιωτικών και κρατικών έργων.
Πολλές φορές εκδηλώνεται δικαιολογημένη δυσανεξία προς την κατάχρηση της ένδικης προστασίας (δικομανία, «οικο-τρομοκρατία») από πλευράς ορισμένων ιδιωτών που μόνον με τη στείρα και συνεχή άρνηση δικαιολογούν την ύπαρξή τους, εκφράζοντας μια κατά βάθος μηδενιστική ιδεοληψία. Όμως η παθολογία αυτή δεν μπορεί να θεραπευθεί με το να στομώνεται η δικαιοσύνη, να περιορίζεται η ελευθερία και να επιβαρύνεται ανεξέλεγκτα το περιβάλλον, αλλά με την προηγούμενη διαβούλευση που υπακούει σε κανόνες και χρονοδιάγραμμα και εξασφαλίζει την υπεύθυνη και εποικοδομητική εκ των προτέρων συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων.
Αυτή η μέθοδος που έχει ευδοκιμήσει σε άλλες χώρες, δείχνει τελικώς την ευρύτητα της συναίνεσης που προσδιορίζει τη σκοπιμότητα και όχι απλώς τη νομιμότητα ενός τεραστίου εμπορικού κέντρου ή άλλου έργου που επιβαρύνει το περιβάλλον και μειώνει τις δαπανηρές και επώδυνες για όλους συγκρούσεις. Με τον τρόπο αυτό αποδυναμώνονται ουσιαστικά οι «κατ’ επάγγελμα αρνητές» ή τα ιδιοτελώς υποκινούμενα άτομα, καθώς η απόφαση, από τη στιγμή που έχει ληφθεί και διασφαλίζει αυτή τη συναίνεση, υλοποιείται νόμιμα και με αποφασιστικότητα. Για να επιτυγχάνεται όμως η ευρεία —φυσικά σχεδόν αδύνατον να είναι καθολική— τελική συναίνεση, χρειάζεται όλα τα μέρη να προσέρχονται εξαρχής στη διαβούλευση χωρίς προειλημμένες μυστικά αποφάσεις, ανυποχώρητες θέσεις και δομικές προκαταλήψεις (όπως π.χ. ο εξορκισμός του οικονομικού κέρδους).
Πέραν της νομικής βάσης που έχει η συμμετοχή των πολιτών σε έργα που επιβαρύνουν το περιβάλλον, είτε προτού ληφθούν οι σχετικές αποφάσεις, είτε κατά το στάδιο της άσκησης των ενδίκων μέσων, και πέραν της αυτοτελούς αξίας που έχει η προηγούμενη διαβούλευση στις δημόσιες αποφάσεις-επιλογές, υποστηρίζω πως αν τα τεράστια εμπορικά κέντρα είναι τελικώς λιγότερο ορατά σε μια πανθομολογουμένως κατεστραμμένη Αθήνα —με την καθολική κυριαρχία του πολιτισμού του τσιμέντου και την αισθητική αναρχία της αρχιτεκτονικής, της πολεοδομίας και των άλλων επιστημών του χώρου— η εκτός λεκανοπεδίου Αττική προλαβαίνει ακόμη να αποφύγει την απομίμηση του αθηναϊκού κακέκτυπου.
Τα μεγαθήρια εμπορικά κέντρα, ανεξαρτήτως της οικονομοτεχνικής τους αξίας και των χωροταξικών καταναγκασμών, απειλούν με ένα ανεπανόρθωτο οικολογικό αποτύπωμα, δεν εναρμονίζονται με το αττικό τοπίο, ούτε με το πολιτιστικό και αισθητικό περιβάλλον, δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες και στις αξίες της μεγάλης πλειοψηφίας των κατοίκων που επέλεξαν να ζήσουν εδώ, στο κάτω – κάτω δεν ταιριάζουν στη χώρα του μέτρου. Ο Μαρκ Τουέιν είπε: η εγκράτεια με μέτρο δεν βλάπτει! Ανάπτυξη ναι αλλά για ποιον; Το φυσικό περιβάλλον έχει δικαιώματα, είναι τα δικαιώματα που έχουν οι ενεργοί πολίτες επί του περιβάλλοντος». Ας μην τα περιορίσουμε εξαιτίας των ολίγων επαναστατών της υπερβολής. Το Συμβούλιο της Επικρατείας είναι κορυφαίος κατοχυρωμένος δικαστικός θεσμός και φυσικά δεν έχει ανάγκη υπεράσπισης, επιπλέον είναι πρωτεργάτης της προστασίας του περιβάλλοντος, ανάχωμα στην άκρατη τσιμεντοποίηση του υπέροχου ελληνικού τόπου μας.
Αν συνεχίσουμε να σκεφτόμαστε όπως σκεφτόμαστε μέχρι σήμερα, θα συνεχίσουμε να καταλήγουμε εδώ που φτάσαμε σήμερα. Το πολιτικό κόστος δεν το έχει ο πολιτικός που κάνει κάτι για τη φύση, αλλά ο πολιτικός που δεν κάνει τίποτα για τη φύση. Και ο Ψηφοφόρος είναι ψηφοφόρος για μια μέρα, πολίτης όμως, κάθε μέρα!
